Το Κοινωνικό και Πολιτιστικό Φαινόμενο των Κόμικς στην Ελλάδα
Στην αρχή, οι δημιουργοί και οι εκδότες εστίαζαν στην παιδική ηλικία. Στη συνέχεια, επεκτάθηκαν στους «ψαγμένους κουλτουριάρηδες ενήλικες». Σήμερα, τα κόμικς εξάγουν την πολύτιμη πολιτιστική τους κληρονομιά σε ένα ευρύ κοινό σε όλες τις ηλικίες. Οι κόμικς έχουν βρει τη θέση τους στο προσκήνιο της παγκόσμιας αγοράς, και αυτό αντικατοπτρίζεται και στη σύγχρονη ελληνική σκηνή.
Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ με τρεις σημαντικούς Έλληνες κομίστες – τον Αντώνη Νικολόπουλο (γνωστό ως Soloup), τον Ηλία Κυριαζή και την ανερχόμενη δημιουργό Όλια Ντακογιάννη – μας αποκαλύπτει πτυχές της ιστορίας και των επιρροών των κόμικς στην Ελλάδα.
Η Αργοπορημένη Άφιξη των Κόμικς στην Ελλάδα
Σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η άφιξη των κόμικς στην Ελλάδα υπήρξε κάτι καθυστερημένη. Όπως επισημαίνει ο Αντώνης Νικολόπουλος, στην Ελλάδα υπάρχουν κόμικς με ουσιαστική πορεία από την εποχή της μεταπολίτευσης και μετά. «Όταν εξετάζουμε την ιστορία των κόμικς, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πρέπει να περιμένουμε τις εποχές των περιοδικών Βαβέλ και Παραπέντε, μέχρι να αναγνωριστεί η τέχνη των κόμικς ως ανεξάρτητη μορφή τέχνης», δηλώνει.
Ο Soloup εξηγεί ότι η επιρροή των ευρωπαϊκών κόμικς ξεκίνησε από τα τέλη του 19ου αιώνα, κάτι που δεν συνέβη στην Ελλάδα. Ήταν αναγκαίο να περάσουν χρόνια και να δημιουργηθούν σημαντικά περιοδικά, προτού τα κόμικς αποκτήσουν την αναγνώριση που τους άξιζε.
Η Πολιτική Διάσταση των Κόμικς
Από την αρχή των κόμικς στην Ελλάδα, η πολιτική διάσταση ήταν πάντοτε παρούσα. Ρωτώντας τον Soloup, μας εξηγεί: «Η περίοδος της δεκαετίας του ’60 στην Ευρώπη, καθώς και ο Μάιος του ’68, προσέφεραν έδαφος για ανατρεπτικά κόμικς. Κατά τη διάρκεια της Χούντας, πολλοί Έλληνες φοιτητές βρίσκονταν στην Ευρώπη και, μέσω της επαφής τους με την κουλτούρα των πολιτικοποιημένων κόμικς, επέστρεφαν στην Ελλάδα με νέα σχέδια και ιδέες».
Η Ηλίας Κυριαζής, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους δημιουργούς, προσθέτει: «Υπάρχουν κόμικς με ξεκάθαρα πολιτικά μηνύματα και κοινωνικές αναφορές, αλλά και έργα που ενδέχεται να μην φέρνουν την πολιτική στο προσκήνιο». Είναι σημαντικό να σημειώσουμε τη διαφορετικότητα και την ποικιλία που χαρακτηρίζει τα ελληνικά κόμικς, με επιρροές από διάφορα είδη και στυλ.
Η Σκηνή Μετά το Charlie Hebdo
Η τρομοκρατική επίθεση εναντίον του σατιρικού περιοδικού Charlie Hebdo το 2015 συγκλόνισε την Ευρώπη και επηρέασε τους Έλληνες κομίστες. «Ήταν μια ακραία κατάσταση που άλλαξε τον τρόπο που προσεγγίζουν τη σάτιρα», λέει ο Αντώνης Νικολόπουλος. Η σάτιρα δεν είναι πια στο απυρόβλητο, και οι καλλιτέχνες καλούνται να αντιμετωπίσουν γεγονότα που κάποτε δεν θεωρούνταν προκλητικά.
Οι καλλιτέχνες έχουν αντιληφθεί τις αλλαγές στην κοινωνία, και τα κόμικς γίνονται μέσο για τη διερεύνηση αυτών των ζητημάτων. Ο Ηλίας Κυριαζής αναφέρει ότι η τέχνη, κατ’ επέκταση και τα κόμικς, αντιμετωπίζουν προκλήσεις και χρειάζονται προσαρμογές στις νέες συνθήκες.
Νέες Δημιουργίες στην Ελληνική Σκηνή
Η Όλια Ντακογιάννη είναι μία από τις νέες και ταλαντούχες φωνές στην ελληνική σκηνή κόμικς, αντλώντας επιρροές από τη τζαζ. Το έργο της titled “Musioma” συνδυάζει τη μουσική με την αφήγηση, επισημαίνοντας τη δημιουργική της προσέγγιση. «Αυτή η εργασία είναι διαδραστική, καθώς συνδυάζει την ανάγνωση του κόμικ με τη μουσική», εξηγεί.
Ωστόσο, όπως σημειώνει η Όλια, «είναι πολύ δύσκολο για έναν νέο δημιουργό να ζήσει μόνο από αυτή τη δουλειά». Αυτό ενδέχεται να αντικατοπτρίζει τις προκλήσεις του σύγχρονου καλλιτέχνη στην Ελλάδα, προσδιορίζοντας την ανάγκη για καινοτόμες προσεγγίσεις και συνεργασίες.
Η ελληνική σκηνή των κόμικς συνεχίζει δυναμικά, με ανατροπές και προτάσεις που αποδεικνύουν την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά του τόπου και την ικανότητα των δημιουργών να εκφράσουν αξίες και κοινωνικά ζητήματα μέσω της τέχνης τους.