Η Μάργκοτ Φρίντλεντερ: Μια Εξαιρετική Φωνή της Ανθρωπιάς

Η Μάργκοτ Φρίντλεντερ, επιζήσασα του ναζιστικού Ολοκαυτώματος και αναγνωρίσιμη προσωπικότητα στη σύγχρονη Γερμανία, απεβίωσε την Παρασκευή (09.05.2025) σε ηλικία 103 ετών. Μετά από πολλές δεκαετίες που έζησε ως μετανάστρια στη Νέα Υόρκη, επέστρεψε στη Γερμανία με σκοπό να αφιερώσει τη ζωή της στην ευαισθητοποίηση των νέων για τα εγκλήματα των εθνικοσοσιαλιστών. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πέρασε πολλές δύσκολες στιγμές, κρυμμένη στο Βερολίνο, πριν μεταφερθεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερέζιενσταντ το 1944, όπου έγινε μάρτυρας του τρόμου του Ολοκαυτώματος.

Η Φρίντλεντερ γεννήθηκε σε εβραϊκή οικογένεια στο Βερολίνο το 1921. Η μητέρα και ο αδελφός της βρήκαν τραγικό τέλος στο στρατόπεδο του Άουσβιτς, ενώ η ίδια συνελήφθη και στάλθηκε στο Τερέζιενσταντ, όπου τελικά κατάφερε να επιβιώσει, μαζί με τον μελλοντικό σύζυγό της, προτού αναζητήσουν μια νέα ζωή στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Αποστολή της στην Εκπαίδευση

Το 2010, σε ηλικία 88 ετών, η Μάργκοτ επέστρεψε στη Γερμανία και αφιερώθηκε στη διαφώτιση των νέων σχετικά με την ιστορική μνήμη. Δημιούργησε ένα σχολικό πρόγραμμα που φέρει το όνομά της και δήλωσε: «Η αποστολή μου είναι να λέω ‘να είστε άνθρωποι’. Όλοι μας έχουμε το ίδιο αίμα». Μέσα από τις επισκέψεις της σε σχολεία, ενθάρρυνε τους μαθητές και τις μαθήτριες να διαφυλάξουν τη μνήμη, λέγοντας τους να μην αφήσουν ξανά να συμβούν παρόμοια δεινά.

Τα λόγια της «να είστε άνθρωποι» κατάφεραν να αγγίξουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. «Μέχρι το τέλος, προέτρεπε για την υπεράσπιση της δημοκρατίας – η μνήμη από μόνη της δεν είναι αρκετή», τόνισε το Ίδρυμα Μάργκοτ Φρίντλεντερ σε ανακοίνωσή του.

Το περασμένο καλοκαίρι, η Φρίντλεντερ φιλοξενήθηκε από τη γερμανική Vogue ως σύμβολο ελπίδας και πηγή έμπνευσης. Εκεί μίλησε για την «αποστολή» της να προειδοποιεί για την άνοδο της ακροδεξιάς και του αντισημιτισμού, υπογραμμίζοντας τη σημασία της μνήμης και της ανθρωπιάς.

Μια Φωνή του Παρελθόντος με Σημαντική Παρουσία στο Παρόν

Καθώς επέστρεψε στη Γερμανία, η Φρίντλεντερ πραγματοποίησε πολλές ομιλίες σε γερμανικά σχολεία για να μοιραστεί τις εμπειρίες της με νέους. Σε ένα ντοκιμαντέρ του 2010 με τίτλο «A Long Way Home», δήλωσε χαρακτηριστικά ότι συχνά αναρωτιόταν αν ήταν σωστό να επιστρέψει. Παρά την πίεση από φίλους και συγγενείς στις ΗΠΑ, δεν μετάνοιωσε. «Επέστρεψα για να μιλήσω μαζί σας και να απλώσω το χέρι μου», είχε πει.

Η Φρίντλεντερ πέρασε 15 μήνες κρυμμένη στο Βερολίνο, προστατευόμενη από μη Εβραίους Γερμανούς και δεν έμαθε για την τύχη της οικογένειάς της παρά πολλές εβδομάδες αργότερα. Μετά από πολλά δεινά, παντρεύτηκε έναν άλλον επιζήσαντα του Ολοκαυτώματος και οι δύο τους έφυγαν για τις ΗΠΑ το 1946. Ο σύζυγός της πέθανε το 1997 χωρίς να επισκεφθεί ξανά τη Γερμανία.

Η Κληρονομιά της και η Επιρροή της

Τα τελευταία χρόνια, η Μάργκοτ Φρίντλεντερ βραβεύτηκε πολλές φορές για τη συμβολή της στη διατήρηση της μνήμης. Ιδρύοντας το Ίδρυμα Μάργκοτ Φρίντλεντερ το 2023, συνέβαλε γενναιόδωρα στη διαδικασία της συμφιλίωσης. «Η Φρίντλεντερ δώρισε στη χώρα μας τη συμφιλίωση – παρά τα όσα υπέφερε από τους Γερμανούς», δήλωσε ο ομοσπονδιακός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ κατά την ανακοίνωση του θανάτου της. «Η Μάργκοτ ήταν μια από τις ισχυρότερες φωνές του καιρού μας για την ειρηνική συνύπαρξη και κατά του αντισημιτισμού», δήλωσε ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς.

Η ζωή και το έργο της Μάργκοτ Φρίντλεντερ θα παραμείνουν πηγή έμπνευσης και δυνάμει «υποχρέωση» για όλους μας να διαφυλάξουμε τη μνήμη και να προστατεύσουμε την ανθρωπιά.