Σημαντικότητα της Νομικής Στήριξης στην Τεχνητή Νοημοσύνη στον Τομέα της Υγείας
Στη σύγχρονη ιατρική πρακτική, η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) έχει αρχίσει να λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερη θέση, φέρνοντας μαζί της νέες προκλήσεις και ανησυχίες. Ο νομικός σύμβουλος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ), Ευάγγελος Κατσίκης, συζητά για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από τη χρήση αυτών των συστημάτων, τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους επαγγελματίες υγείας, κατά τη διάρκεια της εκπομπής «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ». Ο Κατσίκης αναφέρεται στην ανάγκη σαφούς και λειτουργικής οριοθέτησης της ευθύνης σε περιπτώσεις σφαλμάτων της ΤΝ, τονίζοντας την πολυπλοκότητα της εφαρμογής τέτοιων συστημάτων και τις προκλήσεις που δημιουργούνται στο νομικό πλαίσιο.
Ενίσχυση της Εμπιστοσύνης στην Τεχνητή Νοημοσύνη
Η ενίσχυση της εμπιστοσύνης του κοινού στην ΤΝ στον τομέα της υγείας απαιτεί θεσμικές εγγυήσεις που να σχετίζονται με τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τη επιστημονική εγκυρότητα. Τα συστήματα ΤΝ πρέπει να είναι πλήρως κατανοητά από τους επαγγελματίες υγείας, με τη δυνατότητα να εξηγούν τις αποφάσεις τους. Αυτό θα βοηθήσει στην αποφυγή της αίσθησης ενός «μαύρου κουτιού» που συχνά παρατηρείται. Απαραίτητη είναι επίσης η πιστοποίηση των αλγορίθμων σύμφωνα με διεθνή ιατρικά πρότυπα και οι δημόσιες διαθέσιμες αξιολογήσεις κινδύνου. Ο ρόλος των επιστημονικών ενώσεων και των Ιατρικών Συλλόγων είναι ζωτικής σημασίας, καθώς παρέχουν επιστημονικά τεκμηριωμένη αξιολόγηση, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των ασθενών.
Η συμμετοχή των γιατρών στον σχεδιασμό και τη χρήση των ΤΝ συστημάτων επίσης ενισχύει την εμπιστοσύνη, διασφαλίζοντας ότι αυτά παραμένουν εργαλεία υποστήριξης και δεν αντικαθιστούν την κλινική κρίση.
Νομικές Προκλήσεις και Ευθύνες
Το μεγαλύτερο νομικό στοίχημα για το μέλλον της ΤΝ στην υγειονομική περίθαλψη είναι η σαφής οριοθέτηση ευθυνών σε περιπτώσεις σφαλμάτων. Η πολυπλοκότητα των συστημάτων αυτών καθιστά δύσκολη την αναγνώριση της πηγής ευθύνης, ειδικά όταν ένα λάθος από την ΤΝ προκαλεί βλάβη ή λανθασμένη διάγνωση στον ασθενή. Η απόδοση ευθύνης πρέπει να εξετάσει όλες τις πλευρές, περιλαμβάνοντας τον ιατρό, τον πάροχο ΤΝ και τους κατασκευαστές λογισμικού.
Εμπειρίες από χώρες με ανεξάρτητες επιτροπές αξιολόγησης, όπως το ONIAM στη Γαλλία και το NHS Resolution στο Ηνωμένο Βασίλειο, προσφέρουν μοντέλα αποζημιώσεων, ανεξαρτήτως υπαιτιότητας. Ένα τέτοιο πρότυπο θα μπορούσε να βοηθήσει και την Ελλάδα, παρέχοντας σαφείς διαδικασίες αποζημίωσης που αποφεύγουν τις χρονοβόρες δικαστικές διαμάχες.
Ανησυχίες και Δικαίωμα Αποζημίωσης
Οι ασθενείς που διαγιγνώσκονται με τη βοήθεια ΤΝ εκφράζουν ανησυχίες κυρίως σχετικά με την ασφάλεια και τη νομική τους προστασία. Ένα λανθασμένο αποτέλεσμα από τον αλγόριθμο μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη διάγνωση ή ακατάλληλη θεραπεία, κάτι που θέτει σε αμφιβολία την αξιοπιστία των ΤΝ συστημάτων. Η αδυναμία επεξήγησης των αποφάσεών τους περιορίζει τη δυνατότητα του ασθενούς και του ιατρού να αμφισβητήσουν το αποτέλεσμα. Επιπλέον, η έλλειψη ενός σαφούς νομικού πλαισίου προκαλεί σύγχυση σχετικά με το ποιος είναι υπεύθυνος, δημιουργώντας καχυποψία και ανησυχία στους ασθενείς.
Ειδικότερα, σε περίπτωση σφάλματος από την ΤΝ που προκαλεί βλάβη, οι ασθενείς μπορούν να διεκδικήσουν αποζημίωση. Ωστόσο, το νομικό σύστημα συχνά δυσκολεύεται να αξιολογήσει τέτοιες περιπτώσεις λόγω της έλλειψης εξειδίκευσης. Ο καθορισμός της ευθύνης μπορεί να γίνει ακόμα πιο περίπλοκος αν δεν είναι σαφές ποιος ευθύνεται: ο ιατρός ή ο πάροχος της ΤΝ. Συστήματα εξωδικαστικής αποζημίωσης θα μπορούσαν να διευκολύνουν τη διαδικασία αυτή, επιτρέποντας στους ασθενείς να λαμβάνουν αποζημίωση χωρίς την ανάγκη απόδειξης υπαιτιότητας.
Η εμπειρία από άλλες χώρες υποδεικνύει ότι η δημιουργία ενός σώματος εξειδικευμένων πραγματογνωμόνων στον Π.Ι.Σ. θα μπορούσε να συμβάλλει καθοριστικά στην ενίσχυση του νομικού πλαισίου και στην απλοποίηση της διαδικασίας αποζημίωσης για τους ασθενείς. Αυτό θα μπορούσε να προσφέρει την αναγκαία επιστημονική τεκμηρίωση που χρειάζεται το δικαστικό σύστημα, ενισχύοντας τη θέση των ασθενών και προστατεύοντας παράλληλα τους ιατρούς από αβάσιμες κατηγορίες.