Η δημογραφική πρόκληση της Ελλάδας
Του Αργύρη Αργυριάδη,*
Η φράση “It’s the economy stupid” (Είναι η οικονομία, ανόητε) παραμένει αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς σημείωσε την προεκλογική εκστρατεία του Μπιλ Κλίντον. Ο James Carville, επικεφαλής της προεκλογικής του ομάδας, εισήγαγε αυτή τη φράση για να τονίσει τις καίριες προτεραιότητες που έπρεπε να απασχολούν τους πολιτικούς. Στην ελληνική πολιτική σκηνή, είναι αναγκαίο να αναρωτηθούμε: ποια είναι τα ουσιαστικά ζητήματα που θα έπρεπε να τίθενται στην ατζέντα; Ποιες είναι οι προτεραιότητες της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας;
Αναλογιζόμενοι πρόσφατες στατιστικές του Υπουργείου Εσωτερικών, τα στοιχεία αποκαλύπτουν μια σκληρή πραγματικότητα. Το 2024, οι θάνατοι υπερέβησαν τους γεννήσεις με αναλογία 125.423 προς 62.624. Από το 2010, η τάση αυτή έχει επιβεβαιωθεί, καθώς οι θάνατοι συνεχώς υπερβαίνουν τις γεννήσεις. Σήμερα, πρόκειται για ένα πρόβλημα με σοβαρές συνέπειες: 1 στους 5 Έλληνες είναι άνω των 65 ετών και η εκτίμηση είναι πως μέχρι το 2060, αυτό το ποσοστό θα φτάσει το 1 στους 3. Επιπλέον, οι νέοι ηλικίας έως 18 ετών αντιπροσωπεύουν μόλις το 16,45% του πληθυσμού.
Αν εξετάσουμε αυτές τις στατιστικές, το συμπέρασμα είναι αναπόφευκτο: το ελληνικό κοινωνικό σύστημα κινδυνεύει να υποστεί σοβαρές επιπτώσεις. Η δυνατότητα πληρωμής συντάξεων θα καταρρεύσει χωρίς την κατάλληλη εισροή νέων εργαζομένων. Επίσης, η δημογραφική καμπύλη υποδεικνύει ότι οι Έλληνες μπορεί σύντομα να γίνουν μειοψηφία στη χώρα τους. Οι συνέπειες αυτής της τάσης δεν περιορίζονται μόνο στην κοινωνία, αλλά ταυτόχρονα απειλούν και την εθνική οικονομία. Η έλλειψη διαθέσιμου εργατικού δυναμικού σε κρίσιμους τομείς διογκώνεται, και παράγοντες όπως η μετανάστευση νέων και η υπογεννητικότητα επιδεινώνουν την κατάσταση.
Τι μπορεί να γίνει σε αυτή την κατάσταση; Απαιτείται η εκπόνηση ειδικών στρατηγικών για την αντιστροφή της σημερινής τάσης. Προτάσεις όπως η επιδότηση της γέννησης δεύτερου παιδιού, η πλήρης κάλυψη του κόστους της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για νέα ζευγάρια και η δημιουργία βρεφονηπιακών σταθμών καθώς και κοινωνικών κατοικιών είναι μερικές από τις λύσεις που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της κοινωνίας.
Ωστόσο, οι υπάρχουσες πολιτικές που εφαρμόζονται αποδεικνύονται αντίκτυποι. Αντί η κυβέρνησης να επενδύσει στη γέννηση παιδιών που θα επηρεάσουν θετικά το μέλλον, επιβραβεύει την αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων καθώς και ενοικίων. Η κατανομή των πόρων, όπως π.χ. το «υπερπλεόνασμα», δείχνει μια σαφή προτίμηση σε τομείς που δεν συνδέονται άμεσα με την δημογραφική πρόκληση. Οι επιδοτήσεις των 800 ευρώ για ενοίκια προάγουν τη ζήτηση κατοίκων χωρίς να ενισχύουν την προσφορά.
Μία εναλλακτική στρατηγική θα μπορούσε να εκλάβει το ποσό του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ ως επίδομα 20.000 ευρώ ανά παιδί. Αν αυτό το ποσό οδηγούσε στη γέννηση 50.000 νέων παιδιών ετησίως, η εικόνα της χώρας στο μέλλον θα μπορούσε να είναι εντελώς διαφορετική. Αντί για αυτό, επιλέγουμε να δίνουμε επιδόματα χωρίς κοινωνικό πολλαπλασιαστή και προστιθέμενη αξία, αποδεικνύοντας ότι παραμένουμε ανίκανοι να αντιμετωπίσουμε την ουσία του δημογραφικού ζητήματος. Τελικά, το διακύβευμα είναι υπαρξιακό και ταυτοτικό: τι αποδεικνύει την αναγκαιότητα εξέλιξης; Είναι το δημογραφικό ζήτημα!
* Ο Αργύρης Αργυριάδης είναι Δικηγόρος, Φορολογικός Σύμβουλος, Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής & Διαχειριστής Αφερεγγυότητας.