Διανομή Ποσών στους Μετόχους: Έννοια και Απαγορεύσεις

Σε προηγούμενες αναλύσεις μας, εξετάσαμε τις προϋποθέσεις που διέπουν τη διανομή ποσών στους μετόχους της Ανώνυμης Εταιρίας (ΑΕ). Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι η διανομή ποσών μπορεί να μην είναι πάντα εφικτή ή επιτρεπτή. Ως εκ τούτου, είναι κρίσιμο να αναγνωριστεί το ρυθμιστικό πλαίσιο που αφορά τις απαγορεύσεις σχετικά με τις “κεκρυμμένες” διανομές.

Υποκειμενικό Πεδίο Απαγόρευσης Διανομής

Στο υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής της απαγόρευσης διανομής περιλαμβάνονται οι μέτοχοι της εταιρείας. Ωστόσο, αυτή η στενή προσέγγιση δεν διασφαλίζει την αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων που επιδιώκει ο νομοθέτης. Για το λόγο αυτό, διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής της απαγόρευσης ώστε να περιλαμβάνει:

(α) Τα φυσικά πρόσωπα που σχετίζονται με τους μετόχους, όπως οι στενοί τους συγγενείς.
(β) Τις εταιρείες που ανήκουν στον ίδιο όμιλο. Στις συναλλαγές αυτές, κρίνεται απαραίτητο να ελέγχεται η πιθανότητα απαγορευμένης διανομής.
(γ) Τους καταπιστεύσαντες μετόχους, δηλαδή εκείνους που είναι κρυμμένοι πίσω από τον επίσημο μέτοχο.

Η Έννοια της Διανομής

Η διανομή αναφέρεται κυρίως στην καταβολή μερισμάτων και τόκων από μετοχές. Αυτή η διαδικασία αποτελεί τη βασική μορφή διανομής της εταιρικής περιουσίας, καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μετοχική ιδιότητα. Επίσης, τα καταστατικά μπορεί να περιλαμβάνουν άλλες μορφές διανομής, όπως οι τόκοι υπέρ των προνομιούχων μετόχων.

Ωστόσο, η νομοθεσία δεν περιορίζεται μόνο στις προφανείς περιπτώσεις. Υπάρχουν και λιγότερο εμφανείς μορφές που μπορεί να εμπίπτουν στην απαγόρευση διανομής, όπως οι «κεκρυμμένες» διανομές περιουσίας. Αυτό σημαίνει ότι η διάθεση περιουσίας μπορεί να συμβεί είτε ανοιχτά είτε κατ’ εξαίρεση.

Φανερά και Συγκαλυμμένα Απαγορευμένα Διανομές Περιουσίας

Η φανερά απαγορευμένη διανομή περιλαμβάνει περιπτώσεις που είναι εύκολα ανιχνεύσιμες κατά παράβαση των νομικών διατάξεων. Τέτοιες περιπτώσεις περιλαμβάνουν τη διανομή μερίσματος με άκυρη απόφαση ή μερίσματος που δεν καλύπτεται από διανεμήσιμα κέρδη.

Από την άλλη πλευρά, η συγκαλυμμένη ή κεκρυμμένη διανομή περιουσίας είναι πιο συνηθισμένη στην πράξη. Παρόλο που οι συναλλαγές με τους μετόχους και οι διανομές περιουσίας δεν απαγορεύονται, θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι δεν ξεπερνούν τα νόμιμα κέρδη και περιουσιακά όρια. Κάθε ανισορροπία μεταξύ παροχής και αντιπαροχής μπορεί να θεωρηθεί ως κεκρυμμένη διανομή, εφόσον ο μέτοχος λαμβάνει όφελος από τη μετοχική του ιδιότητα.

Η νομολογία έχει επιβεβαιώσει περιπτώσεις που μπορεί να κριθούν ως απαγορευμένες παραβάσεις, όπως η καταβολή στον μέτοχο της διαφοράς ανάμεσα στην τιμή έκδοσης και στη χρηματιστηριακή τιμή της μετοχής.

Ειδικές Περιπτώσεις Κεκρυμμένης Διάθεσης

Μια κοινή πρακτική αφορά τις πιστώσεις που παρέχουν οι εταιρείες προς τους μετόχους. Ιδιαίτερα τα ενδοομιλικά δάνεια προκαλούν συχνά υποψίες. Παρόλο που αυτές οι πιστώσεις δεν απαγορεύονται, πρέπει να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως να είναι τοκοφόρες και με εξασφαλισμένη εισπραξιμότητα.

Αντίστοιχα, η παροχή πιστώσεων από τους μετόχους προς την εταιρεία μπορεί επίσης να οδηγήσει σε κεκρυμμένες διανομές. Η χρηματοδότηση της εταιρείας από τους μετόχους μέσω δανείων ή εγγυήσεων δεν συνιστά εισφορά, άρα παραμένει επιστρεπτέα. Το κρίσιμο σημείο είναι αν αυτές οι πιστώσεις μπορέσουν να χαρακτηριστούν ως αναπλήρωση του μετοχικού κεφαλαίου.

Η ενδεχόμενη υπέρβαση των νομικών περιορισμών κατά τη διανομή ποσών μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τους μετόχους, κάτι που πρέπει να τηρείται στο μυαλό ειδικά σε περιπτώσεις κερδοφορίας. Στην προσεχή αρθρογραφία, θα εξετάσουμε πιο επισταμένα τους κανόνες διανομής κερδών και τις προϋποθέσεις που διέπουν τη διαδικασία αυτή.