Σχέδιο Νόμου για την Ενίσχυση της Δημοσιότητας και Διαφάνειας στον Τύπο

Σήμερα, στην Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής, εισάγεται προς συζήτηση σχέδιο νόμου με τίτλο: «Ενίσχυση δημοσιότητας και διαφάνειας στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο – Τροποποιήσεις Ν. 5005/2022 & ν.3548/2007 – και λοιπές διατάξεις». Το σχέδιο αυτό προτάθηκε από τον υφυπουργό παρά τω Πρωθυπουργώ και κυβερνητικό εκπρόσωπο Παύλο Μαρινάκη.

Η συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία αποσκοπεί στη βελτίωση της ήδη επιτυχημένης εφαρμογής των Μητρώων Έντυπου (ΜΕΤ) και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΜΗΤ), που αποτελεί μια σημαντική μεταρρύθμιση και ξεκίνησε πριν από σχεδόν τρία χρόνια από τη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης. Ασκήθηκε σε ευρεία βάση ανατροφοδότηση από φορείς και ειδικούς του χώρου, προκειμένου να καθοριστούν τα κύρια σημεία παρέμβασης.

Βασικοί Πυλώνες της Νομοθετικής Πρωτοβουλίας

Η νομοθετική πρόταση βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες παρέμβασης, οι οποίοι είναι:

Πρώτον, η ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας, διασφαλίζοντας ότι κανένα ευρώ κρατικής ενίσχυσης ή διαφήμισης δεν θα χορηγείται σε Μέσα που δεν συμμορφώνονται με τις ελάχιστες προϋποθέσεις.

Δεύτερον, η διασφάλιση των θέσεων εργασίας με την καθιέρωση της ενυπόγραφης δημοσιογραφίας. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) θα υποχρεούνται να δημοσιεύουν ενυπόγραφα άρθρα από τους δημοσιογράφους που εργάζονται σε αυτά, περιορίζοντας έτσι τις εικονικές συμβάσεις εργασίας.

Τρίτον, η θέσπιση κανόνων που αποδεικνύουν τη πραγματική λειτουργία και κυκλοφορία των εντύπων, με στόχο την αποτροπή της δημιουργίας “εφημερίδων φαντασμάτων”. Αντί να εκδίδεται π.χ. ένα μόνο αντίτυπο για να αναρτηθεί στην πλατφόρμα της ΓΓΕΕ, θα απαιτείται πραγματική δραστηριότητα.

Τέταρτον, η μείωση της γραφειοκρατίας με την επιμήκυνση των προθεσμιών εγγραφής και ανανέωσης για το Μητρώο Έντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου, καθώς και η ενίσχυση των δειγματοληπτικών και επιτόπιων ελέγχων από ειδικά κλιμάκια.

Προτεινόμενες Τροποποιήσεις

Στις τροποποιήσεις περιλαμβάνονται αυστηρότερες διατάξεις αναφορικά με τη λειτουργία του έντυπου Τύπου, καθώς και η εξουσιοδότηση για τροποποίηση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) που καθορίζει τις απαιτούμενες προδιαγραφές εκτύπωσης εφημερίδων. Οι αλλαγές αυτές ανταγωνίζονται το διαρκές αίτημα του κλάδου για καλύτερη ρύθμιση.

Σημαντικός στόχος είναι ο περιορισμός των εικονικών συμβάσεων εργασίας. Τα ΜΜΕ θα υποχρεούνται να δημοσιεύουν τα ενυπόγραφα άρθρα των δημοσιογράφων, προσδιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο την επαγγελματική σχέση και ενισχύοντας τη μάχη κατά της παραπληροφόρησης, των πνευματικών δικαιωμάτων και της λογοκλοπής. Παράλληλα, υπογραμμίζεται ότι δεν απαγορεύονται τα κείμενα με «ψευδώνυμο».

Το σχέδιο νόμου επιδιώκει να μειώσει τη γραφειοκρατία και να ενισχύσει τις ελέγχους για τη συμμόρφωση στους κανόνες. Οι προθεσμίες ανανέωσης και πρώτης εγγραφής θα επεκταθούν σημαντικά, ενώ θεσπίζεται υποχρεωτικός δειγματοληπτικός έλεγχος σε ποσοστό 15% των αιτήσεων ανά κατηγορία εντύπου. Επίσης, εισάγεται υποχρεωτικό όριο επιτόπιων ελέγχων σε ποσοστό 5% του ΜΕΤ και 3% του ΜΗΤ, προσδιορίζοντας τη σημασία των ελέγχων που προκύπτουν από καταγγελίες.

Κυρώσεις και Αδειοδότηση

Οι κυρώσεις που προτείνονται έχουν στόχο τον εξορθολογισμό τους, με σκοπό να ενισχύσουν τη συμμόρφωση αντί να έχουν τιμωρητικό χαρακτήρα. Δεδομένου ότι επηρεάζουν την λειτουργία και την κατανομή κρατικών ενισχύσεων, προσεγγίζουν εκπροσωπήσεις και διαδικασίες που διευκολύνουν τη νόμιμη και ηθική λειτουργία του Τύπου. Οι ρυθμίσεις αδειοδότησης για τους ραδιοφωνικούς σταθμούς εισάγονται με στόχο την κάλυψη των νομικών κενών που έχουν αναδυθεί στο χώρο της ραδιοφωνίας.

Με βάση τις ρυθμίσεις, η δικτύωση μεταξύ σταθμών θα επιτρέπεται μόνο μετά από ειδική άδεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, οι οποίες μάλιστα θα διασφαλίζουν την ερευνητική σωφροσύνη των σταθμών. Ο νόμος θα αφορά και τους σταθμούς πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή, με την προϋπόθεση ότι η εκπροσώπηση αυτή θα είναι ενεργή.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα στο ΜΕΤ έχουν υποβληθεί 552 αιτήσεις, εκ των οποίων 385 έχουν πιστοποιηθεί, 119 απορρίφθηκαν, και υπάρχουν 48 εκκρεμείς. Στο ΜΗΤ έχουν υποβληθεί 817 αιτήσεις, από τις οποίες 569 είναι εγγεγραμμένες, ενώ 248 έχουν απορριφθεί. Αυτή η διαδικασία ελέγχων ανέδειξε τη σημασία της αυστηρής τήρησης κανόνων και προϋποθέσεων για τη λειτουργία των Μέσων.

Η καθιέρωση του νόμου 5005/2022 θέτει τα θεμέλια για μια νέα εποχή στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο, και η επιτυχής εφαρμογή του αναφορικά με τη διαφάνεια και τη δημόσια λογοδοσία αναδεικνύει τη σημασία της επαγγελματικής ηθικής και της υπεύθυνης δημοσιογραφίας.