Ατμοσφαιρική Ρύπανση στη Θεσσαλονίκη: Επιπτώσεις και Στρατηγικές Μείωσης

Των Σοφίας Χριστοφορίδου και Γιώργου Τσαντίκου. Φωτογραφία: Αλέξανδρος Αβραμίδης

Η συνεχής έκθεση σε σωματιδιακή ρύπανση, όπως τα σωματίδια PM10 και PM2,5, επηρεάζει αρνητικά την υγεία του πληθυσμού. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή υπηρεσία περιβάλλοντος, το 2020, σχεδόν 238.000 πρόωροι θάνατοι στην ΕΕ27 αποδόθηκαν στη ρύπανση από PM2,5. Αν και ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί κατά 45% από το 2005, παραμένει ιδιαίτερα ανησυχητικός.

Η Θεσσαλονίκη πλήττεται σφοδρά από τη ρύπανση, καθώς οι υψηλές συγκεντρώσεις σωματιδίων έχουν σοβαρές συνέπειες για τους κατοίκους της. Έρευνα του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης καταδεικνύει ότι αν η ατμοσφαιρική ρύπανση από PM2,5 ήταν εντός των ορίων που θέτει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, θα μπορούσαν να αποφευχθούν ετησίως 719 πρόωροι θάνατοι στη Θεσσαλονίκη. Επιπλέον, μελέτη που αναφέρθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Sustainability αποκάλυψε ότι από το 2006 έως το 2016, 2.664 θάνατοι οφείλονταν στα αυξημένα επίπεδα PM10 στην περιοχή.

Η Καθυστέρηση των Υγειονομικών Συμπτωμάτων

Αξιοσημείωτο είναι ότι στην Ελλάδα δεν έχει πραγματοποιηθεί επιδημιολογική μελέτη που να συσχετίζει τις συγκεντρώσεις PM10 με την εμφάνιση προβλημάτων υγείας, ιδίως στη Θεσσαλονίκη. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, που οι συγκεντρώσεις PM10 είναι υψηλές, παρατηρείται αυξημένη νοσηρότητα λόγω ιώσεων και λοιμώξεων του αναπνευστικού. Έτσι, δεν είναι εύκολο να συσχετιστεί η αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία με τα επίπεδα ρύπανσης την ίδια ημέρα. Όπως εξηγεί ο Διευθυντής του Πνευμονολογικού Τμήματος ΕΣΥ-ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου», κ. Διαμαντής Χλωρός, τα συμπτώματα της ρύπανσης αναπτύσσονται με καθυστέρηση, γεγονός που δυσχεραίνει την άμεση σύνδεση της με την κατάσταση της υγείας των ατόμων.

Σημαντικός Αριθμός Θάνατων που Μπορούν να Αποφευχθούν

Η μελέτη της Δάφνης Παρλιάρη, μεταδιδακτορικής ερευνήτριας στο εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας ΑΠΘ, αποδεικνύει πως στη Θεσσαλονίκη καταγράφονται περίπου 412 πρόωροι θάνατοι κάτω των 65 ετών κάθε χρόνο που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Επίσης, για τον ηλικιωμένο πληθυσμό, οι ετήσιοι θάνατοι εκτιμώνται σε 430. Η μελέτη υποδεικνύει πως με αύξηση 10 μικρογραμμαρίων PM10 ανά κυβικό μέτρο, οι θάνατοι από καρδιοαναπνευστικά νοσήματα αυξάνονται κατά 2%.

Η έρευνά της Παρλιάρη υποδεικνύει ότι, ακόμη και μια 20% μείωση της ρύπανσης θα μπορούσε να σώσει εκατοντάδες ζωές. Στις περιπτώσεις που η Θεσσαλονίκη συμμορφώνεται πλήρως με τα ημερήσια όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φαίνεται ότι μπορεί να προληφθούν 177 θάνατοι ετησίως.

Ο Ρόλος της Πολιτικής και η Αναθεώρηση των Ορίων Ρύπανσης

Ο καθηγητής Δημήτρης Μελάς τονίζει ότι οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πιο ελαστικοί από εκείνους του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Παρόλο που η ΕΕ έχει αναθεωρήσει τα όρια συγκέντρωσης PM10 και PM2,5 σε πιο αυστηρά, αυτά παραμένουν υψηλότερα από τις συστάσεις του ΠΟΥ. Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει περιορισμούς που προστατεύουν μόνο όταν οι τιμές PM10 υπερβαίνουν συγκεκριμένα όρια, ενώ για τα PM2,5 στερείται νομοθετικών προνοιών.

Συνοψίζοντας, η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί έναν από τους σοβαρότερους κινδύνους για τη δημόσια υγεία στην Θεσσαλονίκη. Υπάρχει ανάγκη για άμεσες και δραστικές πολιτικές που θα διασφαλίσουν τη μείωση των ρύπων και τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, προκειμένου να προστατευθεί η υγεία των κατοίκων.