Αύξηση στην εκκαθάριση υποθέσεων και η συμβολή του νέου Δικαστικού Χάρτη
Στην ελληνική Δικαιοσύνη σημειώνεται μια σημαντική πρόοδος όσον αφορά την εκκαθάριση υποθέσεων, καθώς φτάνει το 82% στα Πρωτοδικεία, σε σύγκριση με το 68% που είχε καταγραφεί πριν από την εφαρμογή του νέου Δικαστικού Χάρτη, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Γραφείου Συλλογής και Επεξεργασίας Δικαστικών Στατιστικών Στοιχείων του υπουργείου Δικαιοσύνης για το 4ο τρίμηνο του 2024, μόλις τρεις μήνες μετά την έναρξη της εφαρμογής του νέου συστήματος (16 Σεπτεμβρίου 2024).
Αυτή η βελτίωση οφείλεται στην εργασία 2.100 δικαστών σε όλη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένων 916 πρώην ειρηνοδικών και 1.200 πρωτοδικών, οι οποίοι αναλαμβάνουν τις ποινικές και αστικές υποθέσεις, με αποτέλεσμα την ισομερή κατανομή της πρωτοβάθμιας δικαστικής ύλης.
«Τα πρώτα στοιχεία από τα Δικαστήρια είναι θετικά και δείχνουν ότι η μεταρρύθμιση θα πετύχει», επισημαίνει ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Μπούγας. Επιπλέον, αναφέρει ότι «με τα δεδομένα του Χάρτη υλοποιούμε τις ψηφιακές υποδομές και από το επόμενο δικαστικό έτος θα εφαρμοστεί ο νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας με σημαντικές αλλαγές στη διαδικασία της πολιτικής δίκης».
Ο ρόλος των δικηγόρων στη μεταρρύθμιση
Ένας από τους κύριους παράγοντες για την επιτυχία της μεταρρύθμισης είναι η μεταφορά δικαστηριακής ύλης στους δικηγόρους, η οποία έχει μειώσει τις υποχρεώσεις των δικαστών, εξοικονομώντας χρόνο κατά μέσο όρο 15% για την εκτέλεση των αμιγώς δικαιοδοτικών έργων τους. Πριν από την εφαρμογή του δικαστικού χάρτη, από τα 217 δικαστήρια σε όλη τη χώρα, μόλις 13 (6%) είχαν περισσότερους από 15 δικαστές. Μετά την ενοποίηση της πρωτοβάθμιας δικαιοδοσίας, 32 από τα 56 πρωτοδικεία (57%) διαθέτουν πλέον περισσότερους από 15 δικαστές.
Αποτελέσματα στα Πρωτοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης
Σημαντική είναι η επίδραση του νέου Δικαστικού Χάρτη στα Πρωτοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Στο Πρωτοδικείο Αθηνών σημειώνεται αύξηση 24% στην εκκαθάριση υποθέσεων, το οποίο διαχειρίζεται σχεδόν το 1/3 του συνόλου των υποθέσεων. Η διαίρεση σε ποινικό και πολιτικό τμήμα έχει συμβάλλει στην ταχύτερη εκδίκαση υποθέσεων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, στο ποινικό τμήμα του Πρωτοδικείου Αθηνών, καταγράφηκε αύξηση 47% στις υποθέσεις που εισήχθησαν απευθείας στο ακροατήριο μετά την εφαρμογή του νέου Ποινικού Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Αξιοσημείωτο είναι ότι η νομοθετική επιταγή για την ενίσχυση των μονομελών συνθέσεων των δικαστηρίων οδήγησε στην εκδίκαση 24% περισσότερων υποθέσεων. Στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, οι υποθέσεις αυξήθηκαν από 298 το Νοέμβριο του 2023 σε 392 έναν χρόνο αργότερα.
Επιπρόσθετα, παρατηρήθηκε μείωση του χρόνου εκδίκασης στις υποθέσεις ασφαλιστικών μέτρων, περιορίζοντας το διάστημα πρόσκλησης από 15 ημέρες σε μόλις 2 ημέρες. Ο διαχωρισμός σε δύο τμήματα έχει διευκολύνει τους δικαστές, προσφέροντάς τους περισσότερο χρόνο για την εξέταση των υποθέσεων και την έκδοση αποφάσεων. Προτού εφαρμοστεί ο δικαστικός χάρτης, οι Πρόεδροι Πρωτοδικών είχαν κατά μέσο όρο 6 υπηρεσίες το μήνα, ενώ τώρα έχουν περιοριστεί σε 3. Αντίστοιχα, οι Πρωτοδίκες είχαν 9 υπηρεσίες και πλέον έχουν 2.
Βελτίωση της Δικαιοσύνης στη Θεσσαλονίκη
Τα στοιχεία δείχνουν επίσης θετική τάση στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, όπου ο μέσος όρος προσδιορισμού διαδικασιών δεν υπερβαίνει πλέον τους 6 μήνες, και για την έκδοση οριστικής απόφασης απαιτούνται συχνά λιγότεροι από 12 μήνες. Ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Μπούγας υπογραμμίζει ότι στόχος είναι η έκδοση τελεσίδικης απόφασης σε λιγότερες από 700 ημέρες από την κατάθεση του δικογράφου.
Ο Υφυπουργός αναγνωρίζει τη μεταρρύθμιση ως «μεγάλη και εμβληματική», κάνοντας λόγο για την ορθολογικότερη κατανομή των υποθέσεων, επισημαίνοντας ότι τα πρώτα στοιχεία είναι ήδη θετικά και υποδεικνύουν την πιθανότητα επιτυχίας της.