Σύγχρονες Προσεγγίσεις στη Διδακτική των Επιστημών και την Σεισμολογία

Στην Καβάλα, και συγκεκριμένα στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ΔΠΘ), πρόκειται να διεξαχθεί το 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα τη Διδακτική των Επιστημών μέσω Σύγχρονων Τεχνολογιών κατά το χρονικό διάστημα 4-6 Απριλίου 2025. Το συνέδριο αυτό αποσκοπεί στη σύνδεση της εκπαίδευσης με τις σύγχρονες επιστημονικές εξελίξεις και τεχνολογικές πρακτικές, προάγοντας την κατανόηση των θετικών επιστημών.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα που θα αναλυθούν είναι οι εφαρμογές της σεισμολογίας με τίτλο: «Από τον σχολικό σεισμογράφο στις καταγραφές σεισμών σε πραγματικό χρόνο». Οι εισηγητές θα είναι καταξιωμένοι επιστήμονες στο πεδίο τους:

• Συμεών Σαχινίδης: Φυσικός στο 1ο ΕΠΑΛ Δράμας και Πυρηνικός Φυσικός, πρώην ερευνητής της Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης.
• Θεόδωρος Κούτλες: Γεωλόγος.
• Σωτηρία Κυριακίδου: Πτυχιούχος Κοινωνικής Πολιτικής.

Η Εργασία του Συμεών Σαχινίδη

Η μελέτη των σεισμών μέσω της σεισμολογίας αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές εφαρμογές των θετικών επιστημών, συνδυάζοντας γνώσεις από τη φυσική, τα μαθηματικά και τη γεωλογία. Η πρόοδος στα εκπαιδευτικά εργαλεία και τις τεχνολογικές υποδομές επιτρέπει πλέον την ακριβή κατανόηση των σεισμικών φαινομένων σε σχολικό περιβάλλον, καθώς και την ανάλυση σεισμικών δεδομένων σε πραγματικό χρόνο.

Η μετάβαση από τον σχολικό σεισμογράφο στα επαγγελματικά συστήματα παρακολούθησης ενισχύει τη διαδικασία συλλογής δεδομένων για τους σεισμούς, επιτρέποντας όχι μόνο την βελτίωση της γνώσης γύρω από τα σεισμικά φαινόμενα, αλλά και την ανάπτυξη στρατηγικών για την πρακτική αντιμετώπιση των σεισμών. Τα σύγχρονα δίκτυα σεισμογράφων παρέχουν καίριες πληροφορίες για την ταυτοποίηση των σεισμικών εστιών και τη συνεχιζόμενη ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας.

Σκοπός και Έρευνα

Ο κύριος στόχος της εν λόγω έρευνας είναι η καταγραφή όλων των σεισμών που εμφανίζονται στην Ελλάδα και στις γειτονικές χώρες, εστιάζοντας κυρίως στις περιοχές της Δράμας και του Αγίου Όρους. Όλα τα στοιχεία που συλλέγονται αποθηκεύονται σε μια βάση δεδομένων στο σχολείο και κοινοποιούνται στο παγκόσμιο δίκτυο σεισμικών δεδομένων, IRIS, καθιστώντας τα διαθέσιμα για μελλοντική έρευνα. Η στατιστική ανάλυση αυτών των δεδομένων έχει τη δυνατότητα να προσδιορίσει την πιθανότητα εκδήλωσης ενός μεγάλου σεισμού, χωρίς ωστόσο να μπορεί να προβλέψει ακριβώς το μέγεθος ή το χρόνο εκδήλωσης.

Μαζί με την καταγραφή των σεισμών, μεγάλο μέρος της έρευνας επικεντρώνεται και στην πρόγνωση σεισμών. Η πρόγνωση λειτουργεί ως τεχνολογικό και επιστημονικό εργαλείο που στοχεύει στην εξάλειψη του «ξαφνικού» παράγοντα που προκαλεί πανικό και αναστάτωση στην κοινωνία. Οι τρεις βασικοί παράγοντες που απαιτούνται για μια αξιόπιστη πρόγνωση είναι:

• to μέγεθος του σεισμού
• ο χρόνος γένεσης
• ο τόπος πριν τον σεισμό εκδηλωθεί

Αυτοί οι τρεις παράγοντες είναι κρίσιμοι προκειμένου η Πολιτεία να αποδεχθεί μια πρόγνωση και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, εφαρμόζοντας προσχέδια έκτακτης ανάγκης.

Ένας επιστημονικός και υπό διερεύνηση τρόπος πρόγνωσης σεισμών περιλαμβάνει τη χρήση ηλεκτρομαγνητικών σημάτων και τη μέτρηση των αερίων ραδονίου που απελευθερώνονται από το έδαφος πριν από έναν σεισμό. Σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι η απελευθέρωση ραδονίου παρατηρείται σε περιοχές παγκοσμίως πριν από σεισμικές και ηφαιστειακές δραστηριότητες, υποδηλώνοντας ενεργοποίηση ρηγμάτων.

Σεισμικές Καταγραφές και Στατιστικά

Δράμα

Η περιοχή της Δράμας παρουσιάζει μέτριο επίπεδο σεισμικής δραστηριότητας, με τουλάχιστον 4 σεισμούς που έχουν καταγραφεί με μέγεθος έως 6 Ρίχτερ από το 1900. Αυτό δηλώνει ότι μεγαλύτεροι σεισμοί αυτού του μεγέθους συμβαίνουν σπάνια, με την εκτίμηση ότι συμβαίνουν κάθε 30 έως 35 χρόνια. Ο σεισμός του 1829 στη Δράμα εκτιμάται ότι είχε μέγεθος 7 Ρίχτερ, με περίοδο επανάληψης 1.000 χρόνια.

Άγιο Όρος

Από το 1900, στην Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία του Αγίου Όρους έχουν καταγραφεί συνολικά 56 σεισμοί με μέγεθος μέχρι 7.2 Ρίχτερ:

• 3 σεισμοί μεγέθους 7 βαθμών και άνω
• 12 σεισμοί μεγέθους μεταξύ 6 και 7 βαθμών
• 41 σεισμοί μεγέθους μεταξύ 5 και 6 βαθμών
• Τελευταίος: σεισμός 5,4 Ρίχτερ πριν από 3 χρόνια
• Ο πιο ισχυρός: 7,2 Ρίχτερ πριν από 119 χρόνια

Η σεισμική δραστηριότητα στο Άγιο Όρος είναι σημαντική, καθώς έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 5 σεισμοί μεγέθους 7 από το 1900, ένδειξη ότι οι μεγαλύτεροι σεισμοί αυτού του εύρους εμφανίζονται ανά 20 έως 25 χρόνια.

Θετική Επίδραση της Σεισμολογίας

Η σεισμολογία προβάλλει εμπεριστατωμένα την εφαρμογή των φυσικών επιστημών σε πραγματικά προβλήματα. Η ικανότητα ανάλυσης των δεδομένων που συλλέγονται μέσω των σεισμογράφων ενισχύει την κατανόηση της σεισμικής δραστηριότητας και οδηγεί στην ανάπτυξη καλύτερων μέτρων προστασίας από τις φυσικές καταστροφές. Οι σχετικές έρευνες πραγματοποιούνται στο 1ο ΕΠΑΛ Δράμας σε συνεργασία με το Τμήμα Σεισμολογίας του ΑΠΘ, ενισχύοντας τη σύνδεση μεταξύ εκπαίδευσης και επιστημονικής γνώσης.

*Φωτογραφία: Ο καθηγητής, Συμεών Σαχινίδης