Οι Δασμοί και η Αμερικανική Πολιτική: Ένα Σόου ή Σοβαρότητα;
Η δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να έχει μετατρέψει την αμερικανική πολιτική σε ένα ατελείωτο σόου. Η 2η Απριλίου 2025 έχει χαρακτηριστεί ως Ημέρα Απελευθέρωσης, μια ημερομηνία κατά την οποία ο πρόεδρος υποσχέθηκε ότι θα ξεκινήσει η οικονομική απελευθέρωση των ΗΠΑ. Όμως, το ερώτημα παραμένει: Πώς θα επιτευχθεί αυτό; Σύμφωνα με τον Τραμπ, θα γίνει μέσω των δασμών, οι οποίοι θα επιβαρύνουν τους “κακούς ξένους”, οι οποίοι θα προσπαθήσουν να κρατήσουν την πρόσβαση στην αμερικανική αγορά, η οποία αντιπροσωπεύει το 26% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το σχέδιο προγραμματίζει να αποκτήσει νέες θέσεις εργασίας, κυρίως στις αποβιομηχανοποιημένες μεσοδυτικές πολιτείες, γνωστές ως Rust Belt, οι οποίες θα μεταφραστούν σε ψήφους υπέρ των Ρεπουμπλικάνων το 2026. Ιστορικά, παρόμοιοι δασμοί είχαν επιβληθεί και το 1930, με τον νόμο Σμουτ-Χόλεϋ, ο οποίος είχε σοβαρές αρνητικές συνέπειες για το παγκόσμιο εμπόριο.
Εμπορικό Έλλειμμα και Αξιολόγηση των Στρατηγικών
Η αλήθεια είναι πως οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα εμπορικού ελλείμματος: το 2024, το έλλειμμα ανήλθε στα 918 δισ. δολάρια, κυρίως λόγω των εισαγωγών αγαθών, ενώ παρατηρείται πλεόνασμα στις εξαγωγές υπηρεσιών. Το εν λόγω ποσό καλύπτεται κυρίως μέσω της έκδοσης κρατικών και τραπεζικών ομολόγων, κάτι που οδηγεί σε συνεχή αύξηση του χρέους και του δημοσιονομικού ελλείμματος. Ο Γουόρεν Μπάφετ είχε προειδοποιήσει ήδη από το 2003 για τις αρνητικές συνέπειες του διευρυνόμενου εμπορικού ελλείμματος, χωρίς όμως να υπάρξει αξιοσημείωτη αντίδραση. Ο υψηλός κόστος παραγωγής στην Αμερική, η μειωμένη ποιότητα των αμερικανικών προϊόντων σε σχέση με τα ευρωπαϊκά ή ιαπωνικά, και η προτίμηση των πολιτών για κατανάλωση αντί αποταμίευση συμβάλλουν στην κατάσταση αυτή, με την κυβέρνηση Τραμπ να προσπαθεί να αντιμετωπίσει μόνο το πρώτο αίτιο μέσω δασμών.
Οι προσπάθειες για κάλυψη του προεδρικού σόου από τα διεθνή ΜΜΕ επικεντρώθηκαν κυρίως στα εξωφρενικά μέτρα, όπως δασμοί 50% σε ακραίους προορισμούς, ενώ αντίθετα χώρες με σημαντικά εμπορικά συμφέροντα, όπως η Ρωσία, φαίνεται να εξαιρούνται. Η παρουσίαση της κατάστασης από τα ΜΜΕ φαίνεται να εκθέτει υπερβολικά αριθμούς, κάνοντάς τους δυσνόητους και παραπλανητικούς. Αυτή η προσέγγιση αναδεικνύει έναν παιδαριώδη τρόπο σκέψης, αποτυπώνοντας την επιθυμία για εντυπωσιασμό, ενώ διεθνείς κυβερνήσεις αναγκάζονται να διαπραγματευτούν υπό πίεση.
Μέτρα και Επιπτώσεις στον Παγκόσμιο Σκηνικό
Η στρατηγική του Τραμπ φαίνεται να είναι περισσότερο προσανατολισμένη στο να διατηρήσει την εικόνα της “αδικημένης Αμερικής”, παρά στην ενημέρωση του διεθνούς κοινού για τα σχέδιά του. Η υποβάθμιση των πληροφοριών τονίζει μια εκτίμηση ότι οι δασμοί θα παράσχουν επιτυχία και υποστηρικτές. Ομοίως, οι δασμοί που ανακοινώθηκαν, είναι σχεδόν τόσο υψηλοί ώστε οι αμερικανικές βιομηχανίες θα μπορούν να πωλούν με μεγαλύτερη κερδοφορία σε βάρος του καταναλωτή. Παράλληλα, οι υποσχέσεις για τη δημιουργία θέσεων εργασίας υποκρύπτουν ανησυχίες για την απογοητευτική κατάσταση των δαπανών επενδύσεων στην παραγωγή και τη νέα αύξηση του χρέους.
Οι επιπτώσεις των δασμών θα είναι παγκόσμιες, δημιουργώντας γενικευμένη ανησυχία. Αντίκτυποι όπως ο αποκλεισμός αμερικανικών εταιρειών από συγκεκριμένες συμφωνίες και η διατάραξη της διεθνούς εμπορικής ισορροπίας είναι θέματα που συζητούνται. Τα χρηματιστήρια έχουν ήδη αρχίσει να αναβραζουν, αντανακλώντας τους φόβους για πιθανή συρρίκνωση του παγκόσμιου εμπορίου.
Συμπέρασμα: Το Μέλλον και οι Προκλήσεις
Αναφορικά με τις επιπτώσεις για την Ελλάδα, η επίπτωση ενδέχεται να είναι περιορισμένη αρχικά, με τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ να υπολογίζονται σε 2,5 δισ. ευρώ το 2024. Ωστόσο, πολλές επιχειρήσεις που εξάγουν αγαθά χαμηλής προστιθέμενης αξίας αναμένεται να πληγούν σημαντικά. Η ναυτιλία και ο τουρισμός δεν θα επηρεαστούν άμεσα, αλλά μια πιθανή διεθνής ύφεση θα έχει σοβαρές συνέπειες για την ελληνική οικονομία, επηρεάζοντας τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων και ελλείψεις στην τουριστική κίνηση.
Τώρα είναι η στιγμή να παρακολουθήσουμε προσεκτικά την κατάσταση και τις στρατηγικές του Αμερικανού προεδρεύοντος, καθώς οι εξελίξεις συνεχίζουν να επηρεάζουν όχι μόνο τις ΗΠΑ αλλά και ολόκληρο το παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι.