Η Εμπειρία Ακοής και η Κοινωνική Απομόνωση
Προχωράς μέσα στους θορύβους της πόλης: κορναρίσματα, κομπρεσέρ, φωνές δεξιά και αριστερά, μία δίνη αλλόκοτων ήχων που άλλοτε σε καταπίνει και άλλοτε σε προσπερνά. Ο ήχος της φωνής των αγαπημένων, όταν είναι εδώ, αλλά και οι αναμνήσεις τους όταν απομακρύνονται, το γέλιο, το χειροκρότημα, το ποδοβολητό, το πάφλασμα, το θρόισμα, ο ψίθυρος, η σιωπή — πόσες λέξεις απαιτούνται για να ερμηνεύσουν τους ήχους, να τους αισθανθεί κανείς με όλες τις αισθήσεις και σε βάθος, να ταξιδέψει μαζί τους και να γνωρίσει νέους κόσμους.
Αναφερόμαστε σε μία γαλήνια άνοιξη του 1801, όταν ο Μπετόβεν, παίζοντας πιάνο σε ένα φιλικό σπίτι στη Βιέννη, αγγίζει τα πλήκτρα χωρίς να ακούγεται καμία νότα. Παρά την αδυνατισμένη ακοή του, πίστευε ότι απαλές νότες θα γέμιζαν το δωμάτιο με σιγανή μουσική, κάτι που τελικά δεν συνέβαινε. Ο κόσμος γύρω του δεν είχε συνειδητοποιήσει το πρόβλημα του μεγάλου συνθέτη, ο οποίος, καθώς η ακοή του χειροτέρευε μέρα με τη μέρα, έγραφε στον γιατρό του, Gerhard Wegeler: «Η ακοή μου χειροτερεύει σταθερά εδώ και τρία χρόνια…».
Η απώλεια της ακοής μπορεί να έρθει αναπάντεχα και είναι πιθανό να μας βρει απροετοίμαστους. Πολλοί φίλοι μου έχουν μοιραστεί μαζί μου τις δυσκολίες τους με την ακοή, όπως ο συριγμός ή η αδυναμία να ακούσουν καθαρά τους ήχους που τους περιβάλλουν. Εκεί που νιώθεις στο επίκεντρο της παρέας, ξαφνικά συνειδητοποιείς ότι σταδιακά αποσύρεσαι, καθώς οι άλλοι παραμένουν απασχολημένοι, χωρίς να παρατηρούν την ανεπαίσθητη αυτή διαφορά που για εσένα φαίνεται «βουνό».
Η Γλωσσική Σημασία και η Κοινωνική Απομόνωση
«Ο πλούτος της γλώσσας είναι η αχίλλειος πτέρνα των κωφών», σημειώνει ο δρ. Γεράσιμος Χατζηδαμιανός, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας στο «The American College of Greece». «Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι η γλώσσα μας μπορεί να μην έχει κανένα νόημα για ένα κωφό άτομο; Να αισθάνεται συναισθήματα για τα οποία δεν βρίσκει τις κατάλληλες λέξεις για να τα εκφράσει είτε προς τους άλλους είτε προς τον ίδιο του τον εαυτό»;
Οι κωφοί νιώθουν συχνά ευάλωτοι, καθώς αυτή η ευαλωτότητα προέρχεται από τον κοινωνικό αποκλεισμό αλλά και από την απομόνωση εντός της οικογένειας. Ο δρ. Χατζηδαμιανός συμμετείχε σε μία σημαντική έρευνα που διερεύνησε τις εμπειρίες ενδοοικογενειακής βίας που βίωσαν κωφές γυναίκες στη Μεγάλη Βρετανία. Αυτή η έρευνα, που χρηματοδοτήθηκε από το υπουργείο Εσωτερικών της χώρας, αποκάλυψε ότι πολλές γυναίκες υπήρξαν θύματα όλων των μορφών βίας, χωρίς να κατανοούν ότι αυτό που βίωναν ονομάζεται ενδοοικογενειακή βία.
Γλωσσική Αποστέρηση και οι Συνεπακόλουθες Προκλήσεις
Σύμφωνα με την έρευνα, πολλές γυναίκες απέτυχαν να αναγνωρίσουν τον όρο ενδοοικογενειακή βία, καθώς δεν γνώριζαν τη σημασία αυτού του όρου στην καθημερινή τους γλώσσα. Ένας από τους συμμετέχοντες δήλωσε ότι θεώρησε τον όρο «Domestic Abuse» ως υπηρεσίες καθαριότητας, αποκαλύπτοντας τις επιπτώσεις της γλωσσικής αποστέρησης. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι δεν νοείται άνθρωπος 25 ετών να μην έχει ακούσει αυτό τον όρο σε οποιαδήποτε γλώσσα.
Η σημασία της πρώιμης παιδικής εκπαίδευσης είναι κρίσιμη, και όπως σημειώνει ο δρ. Χατζηδαμιανός, «πρέπει να βομβαρδίσουμε τον εγκέφαλο με έννοιες, ώστε από παιδί να κατακτήσει την πραγματολογία και τη σημασιολογία της γλώσσας». Η ικανότητα αυτή είναι θεμελιώδης για την επικοινωνία ενός παιδιού και του ενήλικα που θα γίνει, και το πρόγραμμα ψυχοθεραπείας απαιτεί την ερμηνεία και διδασκαλία των ιδεών που μπορεί να έχει ο κωφός πελάτης.
Η εμβάθυνση και η κατανόηση της γλώσσας είναι απολύτως απαραίτητη, όχι μόνο για την ανάπτυξη προσωπικών σχέσεων αλλά και για την αποδοχή και την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία.