Ανακαλύψεις στην Αρχαιολογική Θέση Κάλε Αμυνταίου
Η αρχαιολογική θέση του Κάλε Αμυνταίου έχει καταστεί ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα και γνωστά σημεία ανασκαφών στην περιοχή. Η οργανωμένη ανασκαφή από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) αποκάλυψε σταδιακά έναν ορεινό οχυρωμένο οικισμό που καταλήγει μέχρι τις όχθες της λίμνης των Πετρών. Αυτή η περιοχή φιλοξενεί σημαντικά αρχαιολογικά μνημεία, όπως μία τρίκλιτη βασιλική που φέρει χαρακτηριστικά των μεσοβυζαντινών ναών της δυτικής Μακεδονίας. Σημαντική είναι η προστασία της εισόδου του κάστρου από έναν πύργο που δεσπόζει στο βορειοανατολικό άκρο.
Στην περιοχή της ανασκαφής εντοπίζεται μια πλούσια ποικιλία τάφων και διάσπαρτα κεραμικά ευρήματα, τα οποία υποδεικνύουν την ύπαρξη αγροτικής εγκατάστασης από τον 9ο αιώνα μ.Χ. έως και τον 15ο αιώνα. Η στρατηγική θέση του οικισμού κοντά στην Εγνατία οδό ενισχύει την πιθανή ταύτιση του με τον βυζαντινό Πετερισκό, που στη συνέχεια ονομάστηκε Πέτερσκο και στον 20ο αιώνα Πέτρες, σύμφωνα με την καθηγήτρια Μελίνα Παϊσίδου, που είναι η επικεφαλής της ανασκαφής.
Εντυπωσιακά Εγκλήματα στα Ανασκαφικά Ευρήματα
Μία εξαιρετικά σημαντική ανακάλυψη προήλθε από την ανασκαφή της περιόδου 2023-2024. Αναγνωρίστηκε η πρώτη ενεπίγραφη μαρτυρία από το Κάλε, η οποία περιλαμβάνει ένα τμήμα πλίνθου με εγχάρακτο χριστόγραμμα ΧΡC (Ք). Η αρχική εκτίμηση των επιστημόνων για τη μαρτυρία αυτή είναι ότι ανάγεται σε μία αποτροπαϊκή έκφραση, που μπορεί να λειτουργούσε ως προστατευτικό στοιχείο, και καταγράφει την εξέλιξη του μηχανισμού κωδικοποίησης. Αυτό το εύρημα είναι σπάνιο, καθώς η χρήση πλίνθων στην περιοχή δεν είναι συνηθισμένη.
Η εκτίμηση αυτή εξετάζει μία πιθανή ανάγνωση της έκφρασης XC NIKA, που μπορεί να έχει παραλληλία με τις ενσφραγισμένες πλίνθους Θεσσαλονίκης. Οι επιστήμονες θα χρειαστεί να αναλύσουν περαιτέρω τα χαρακτηριστικά του πολυδιάστατου αυτού στοιχείου, καθώς η σύνδεση με ευρύτερες πολιτισμικές πρακτικές είναι αναγκαία για την πληρέστερη κατανόηση του.
Ταφικά Έθιμα και Στεγάνωση Πληθυσμιακών Ομάδων
Στον ανατολικό χώρο της κόγχης του ναού εντοπίστηκαν δύο αυτοτελείς ταφές, μία βρεφική και μια ενήλικης, που οδηγούν τους αρχαιολόγους στην εκτίμηση ότι υπήρχαν διαφοροποιημένοι ταφικοί χώροι για διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες. Αυτό υπογραμμίζεται και από τη συνοδευτική ταφή ενός βρέφους που βρέθηκε στο νότιο κλίτος, είτε στο λεγόμενο διακονικό. Η διαίρεση αυτή ενδέχεται να υποδηλώνει την ύπαρξη συγκεκριμένων κοινωνικών ή θρησκευτικών κανόνων που ρύθμιζαν τις ταφές σε διάφορες ομάδες του πληθυσμού.
Η εύρεση άλλων τάφων με περιορισμένα λείψανα ενισχύει την υπόθεση για τη φύση των θανόντων στην περιοχή. Η ποικιλία των ευρημάτων καταδεικνύει τόσο τις ταφικές πρακτικές όσο και τις καθημερινές λειτουργίες του οικισμού.
Η Άμυνα και η Στρατηγική Σημασία του Πύργου
Η ανασκαφή του πύργου αποκάλυψε την αμυντική του φύση, καθώς διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για έναν συμπαγή τετράπλευρο πύργο, που βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του οικισμού. Αυτή η τοποθεσία ενίσχυε την αμυντική στρατηγική του κάστρου, παρέχοντας μοναδική είσοδο για την προστασία των κατοίκων. Στην περιοχή αυτή βρέθηκαν πολλά αποκόμματα αγγειοπλαστικών και σκευών, που μαρτυρούν τις καθημερινές δραστηριότητες των κατοίκων, ενώ η έλλειψη νομισμάτων ενδέχεται να υποδηλώνει ότι η οικονομία ήταν κυρίως ανταλλακτική.
Η πανεπιστημιακή ανασκαφή στο Κάλε Αμυνταίου της Φλώρινας διεξάγεται σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Φλώρινας, αναμένοντας νέες αποκαλύψεις και ερμηνείες για την ιστορία της περιοχής και των ανθρώπων που την κατοίκησαν, συνεισφέροντας στον ευρύτερο ανασκαφικό και ερευνητικό διάλογο γύρω από τις μεσοβυζαντινές περιόδους.