Κυριακή των Βαΐων και το έθιμο των Βαΐων στην Κέρκυρα

Η Κυριακή των Βαΐων γιορτάζεται με παραδοσιακά έθιμα στην πανέμορφη Κέρκυρα, φέρνοντας μαζί της τη βαθιά πνευματικότητα και τις αιώνιες παραδόσεις του νησιού. Στις εκκλησίες, η κληρική κοινότητα τηρεί μια πανάρχαια ιεροτελεστία, υπενθυμίζοντας τη στιγμή κατά την οποία οι Ιουδαίοι υποδέχθηκαν τον Ιησού Χριστό στα Ιεροσόλυμα, κρατώντας κλαδιά φοίνικα. Ανάλογα, οι ιερείς προσφέρουν στους πιστούς τρυφερά φύλλα φοινικιάς, πλεγμένα σε σχήμα σταυρού, ως αναγνώριση αυτού του ιστορικού γεγονότος.

Τα κερκυραϊκά βάγια, ή όπως είναι γνωστά, τα «βάγια», αποτελούν όχι μόνο ένα θρησκευτικό symbol αλλά και μια απαρατήρητη τέχνη. Οι παραδοσιακές τεχνικές πλεξίματος δημιουργούν πολύχρωμες συνθέσεις σε σχήματα σταυρού και αστεριών, οι οποίες στολίζουν τα καντήλια, τις εικόνες και τα λάβαρα των εκκλησιών κατά την Κυριακή αυτή.

Η διαδικασία προετοιμασίας των βαΐων αρχίζει το Σάββατο του Λαζάρου, όπου οι ιερείς και οι γυναίκες της ενορίας συγκεντρώνονται στην εκκλησία για να δημιουργήσουν τα βάγια. Πολλοί πιστοί στα χωριά επιλέγουν να φτιάξουν και αυτοί από τα σπίτια τους, δημιουργώντας ένα βάγιο για κάθε μέλος της οικογένειας. Τα βάγια τοποθετούνται σε δίσκους ή καλάθια, τα γνωστά βαγιοφόρες, και μεταφέρονται στην εκκλησία για να ευλογηθούν. Οι πιστοί προτιμούν να τα στολίζουν με κλαδάκια ελιάς και βιολέτες, προσθέτοντας μια μοναδική πινελιά στην παρουσία τους.

Μετά την ευλογία τους, οι Κερκυραίοι φυλάσσουν τα βάγια στα εικονοστάσια των σπιτιών τους, θεωρώντας τα σύμβολα ευλογίας και προστασίας για τις οικογένειές τους. Επιπλέον, η Κυριακή των Βαΐων συνεπάγεται και διπλή γιορτή, καθώς λαμβάνει χώρα η λιτάνευση του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα, τιμώντας την απελευθέρωση του νησιού από την πανούκλα το 1629. Τα βάγια έχουν ιδιαίτερη θέση στη λιτάνευση αυτή, κοσμώντας τη ιερή λάρνακα του Αγίου και τα κράνη των μουσικών που συμμετέχουν.

Σε πολλές περιοχές της Κέρκυρας, η παράδοση των βαγιοχτυπημάτων είναι διαδεδομένη, όπου οι άνθρωποι χτυπούν ο ένας τον άλλο με βάγια, μεταφέροντας τη δύναμη και την ευλογία του χλωρού κλαδιού στον παραλήπτη. Επίσης, κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, ψάλλονταν παραδοσιακά κάλαντα Βαΐων, ενισχύοντας την ατμόσφαιρα της γιορτής.

Ο ιερέας Αθανάσιος Χ. Τσίτσας στο βιβλίο του «ΣΥΜΜΙΚΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΑ» αναφέρει ότι τα βάγια έχουν διαχρονική παρουσίαπου φτάνει μέχρι τον 17ο αιώνα και την εποχή της Βενετοκρατίας. Από τα αρχεία της εποχής προκύπτει ότι οι εφημέριοι εκκλησιών ανησυχούσαν για την επάρκεια των υλικών για την κατασκευή των βαΐων, καθώς κάποιοι δεν λάμβαναν καθόλου. Στη διάρκεια του 17ου αιώνα, υπάρχουν αναφορές για τα βαΐα που πλέκονταν από καρδιές φοινικιού και στολίζονταν συχνά με λουλούδια, ιδιαίτερα βιολέτες.

Η έρευνα συνεχίζεται με την παρατήρηση ότι υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ ιερέων και λαϊκών για το στολισμό των εκκλησιών με βάγια, μέχρι και αργότερα, όταν ο Μεγαλύτερος Πρωτόπαπας αποφάσισε να απαγορεύσει την πλέξη σταυρών, επιτρέποντας μόνο τη χρήση κλαδιών ελιάς και φοινικιού. Ωστόσο, η παράδοση των βάϊων, όπως σημειώνει ο Αθανάσιος Χ. Τσίτσας, έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα και συνεχίζει να προσφέρει τη χαρακτηριστική της νότα στην πασχαλινή συμφωνία της Κέρκυρας.