Αποχαιρετισμός στη Μάργκοτ Φρίντλεντερ
Η Μάργκοτ Φρίντλεντερ, επιζήσασα του ναζιστικού Ολοκαυτώματος και εμβληματική προσωπικότητα στη σύγχρονη Γερμανία, απεβίωσε την Παρασκευή 9 Μαΐου 2025, σε ηλικία 103 ετών. Επέστρεψε στη Γερμανία μετά από δεκαετίες ως μετανάστρια στη Νέα Υόρκη, αφιερώνοντας το υπόλοιπο της ζωής της στην εκπαίδευση της νεολαίας για τα εγκλήματα του εθνικοσοσιαλισμού. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, πέρασε ένα μέρος του χρόνου της κρυμμένη στο Βερολίνο, πριν μεταφερθεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Τερέζιενσταντ το 1944, όπου και έγινε μάρτυρας του Ολοκαυτώματος.
Γεννημένη σε εβραϊκή οικογένεια στο Βερολίνο το 1921, η οικογένειά της υπήρξε θύμα της ναζιστικής θηριωδίας. Η μητέρα και ο αδελφός της δολοφονήθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς, ενώ η ίδια συνελήφθη και απεστάλη στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερέζιενσταντ. Μετά την απελευθέρωσή της, όπως και ο μελλοντικός της σύζυγος, την οποία γνώρισε και παντρεύτηκε αργότερα, μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1946.
Η επιστροφή της στη Γερμανία το 2010, σε ηλικία 88 ετών, της έδωσε την ευκαιρία να συμμετάσχει ενεργά στην ενημέρωση των νέων για τις φρικαλεότητες του παρελθόντος. Δημιούργησε ένα σχολικό πρόγραμμα για την ιστορική μνήμη, που φέρει το όνομά της. Σε διάφορες ομιλίες της, επεσήμανε: «Η αποστολή μου είναι να λέω ‘να είστε άνθρωποι’. Δεν υπάρχει χριστιανικό, εβραϊκό, μουσουλμανικό αίμα. Υπάρχει μόνο ανθρώπινο αίμα». Επισκέφθηκε σχολεία και ενθάρρυνε τους μαθητές να μην επιτρέψουν την επανάληψη των γεγονότων που διαδραματίστηκαν στο παρελθόν.
Η επαναλαμβανόμενη φράση της, «να είστε άνθρωποι», κινήθηκε στη ψυχή εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως. «Μέχρι το τέλος, προέτρεπε για την υπεράσπιση της δημοκρατίας – η μνήμη από μόνη της δεν είναι αρκετή», αναφέρεται στην ανακοίνωση του ιδρύματος Μάργκοτ Φριντλέντερ.
Η Ζωή και η Κληρονομιά της Φρίντλεντερ
Το περασμένο καλοκαίρι, η Μάργκοτ φωτογραφήθηκε στο εξώφυλλο της γερμανικής Vogue, ένα σύμβολο ελπίδας και πηγή έμπνευσης, όπου και μίλησε για την «αποστολή» της: «Θέλω να μοιραστώ τη ζωή μου με τις νεότερες γενιές και να προειδοποιήσω για την άνοδο της ακροδεξιάς και του αντισημιτισμού».
Αμέτρητες ομιλίες της είχαν ως στόχο να διατηρήσουν ζωντανή τη μνήμη των γεγονότων του Ολοκαυτώματος. Έχοντας επιστρέψει στη Γερμανία, εξέφρασε την ελπίδα της να προειδοποιήσει εκείνους που έχουν την ευθύνη να μην ξεχάσουν. «Συχνά αναρωτιέμαι αν η επιστροφή μου ήταν σωστή», δήλωσε στην ταινία ντοκιμαντέρ «A Long Way Home».
Η ζωή της Φρίντλεντερ ήταν γεμάτη προκλήσεις και διλήμματα, καθώς αντιμετώπισε τις πληγές του παρελθόντος και την αναγκαιότητα της μνήμης. «Ψάχνοντας αυτά τα χρόνια, συνειδητοποίησα ότι οι Γερμανοί ήταν και αυτοί άνθρωποι», τόνιζε, αναγνωρίζοντας την ανθρωπιά εκείνων που τη βοήθησαν κατά τη διάρκεια του ναζιστικού καθεστώτος.
Η Μάργκοτ Φρίντλεντερ έχει πλέον καταταχθεί ανάμεσα στις κλασικές φωνές της αντίστασης κατά της λήθης, έχοντας κερδίσει σεβασμό και εκτίμηση για την παράδοση της ιστορίας της. «Καθήκον και υποχρέωσή μας είναι να συνεχίσουμε την κληρονομιά της», δήλωσε ο καγκελάριος. Με τη ζωή και τη δράση της, η Φρίντλεντερ εμπνεύσει να συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε την ανθρωπότητα και τη δημοκρατία, και να μην επιτρέψουμε να επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.