Η Σοβαρότητα της Παιδικής Κακοποίησης
«Κόσμε, σε παρακαλώ, φρόντισε τα παιδιά». Αυτή η υπόκληση, χαραγμένη τον Νοέμβριο του 1995 πάνω στην ταφόπλακα ενός 6χρονου κοριτσιού στο κοιμητήριο του Μπρούκλιν, αναδεικνύει την απελπισία και τον πόνο της μικρής Ελίζας. Χωρίς τη στήριξη του πατέρα της, ο οποίος είχε αποβιώσει, και εκτεθειμένη στην κακοποίηση από την τοξικομανή μητέρα της, η Ελίζα έζησε ένα φρικτό μαρτύριο, μένοντας χωρίς βοήθεια και διάσωσή. Η τραγική της ιστορία θα φτάσει στα αυτιά του κόσμου και θα ενεργοποιήσει ένα συστηματικό σύστημα που στην πραγματικότητα έβλεπε και δεν άκουγε.
Ο πρίγκιπας Μιχαήλ, σύζυγος της διεθνούς εικαστικού Μαρίνας Καρέλλα, έγινε μάρτυρας του δράματος της μικρής. Όσο ζούσε ο πατέρας της, προσπαθούσε να παρέχει προστασία και φροντίδα στην κόρη του, την οποία είχε εγγράψει σε Μοντεσσόρι προνηπιακή σχολή. Δυστυχώς, οι προκλήσεις δεν σταμάτησαν εκεί: η υγεία του πατέρα κατέρρευσε και δεν μπόρεσε να συνεχίσει να φροντίζει την Ελίζα. Ο Μιχαήλ ανέλαβε το κόστος της εκπαίδευσής της στο Brooklyn Friends School, αλλά μετά τον θάνατο του πατέρα της, η μικρή βρέθηκε εντελώς ανυπεράσπιστη.
Η μητέρα της, που είχε καταφέρει να πείσει το δικαστήριο ότι είχε απεξαρτηθεί, κέρδισε προσωρινή επιμέλεια της Ελίζας. Όμως, οι Συνθήκες της επιστροφής της στη μητέρα της ήταν καταστροφικές: οι δάσκαλοι παρατηρούσαν εμφανή σημάδια κακοποίησης, αλλά το δικαστήριο αγνόησε τις κραυγές βοήθειας από συγγενείς και δασκάλους. Τελικά, η Ελίζα υπήρξε θύμα της χειρότερης μορφής παιδικής κακοποίησης, που η ιστορία της θα μείνει αξέχαστη.
Η Αξία της Προστασίας των Παιδιών
Ο θάνατος της Ελίζας προκάλεσε σοκ και είναι η αιτία πίσω από την ίδρυση ενός μη κερδοσκοπικού σωματείου στην Ελλάδα, που στόχο έχει την ενημέρωση γονιών και επαγγελματιών σχετικά με την παιδική κακοποίηση. Η κ. Καρέλλα, εκφράζοντας την αποστολή του σωματείου, επεσήμανε: «Να προστατέψουμε τα παιδιά, που είναι το μέλλον αυτού του τόπου. Κανένα δεν μας περισσεύει». Η προσέγγιση αυτή δίνει έμφαση στην ανάγκη συλλογικής δράσης και ευαισθητοποίησης για την προστασία των παιδιών.
Τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του σωματείου ΕΛΙΖΑ υπήρξαν δύσκολα, καθώς το θέμα της κακοποίησης -ειδικά της σεξουαλικής- ήταν σπάνια συζητήσιμο. Παρά τις προκλήσεις, η διαρκής προσπάθεια για ευαισθητοποίηση και ενημέρωση έφερε αποτελέσματα: πάνω από 30.000 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων αστυνομικών, εκπαιδευτικών και γιατρών, έχουν εκπαιδευτεί στην αναγνώριση και την αντιμετώπιση περιστατικών κακοποίησης.
Η Επιτακτική Ανάγκη για Κατανόηση και Προστασία
Με την έλευση της πανδημίας, το πρόγραμμα ΕΛΙΖΑ βρέθηκε μπροστά σε μια άλλη «πανδημία»: αυτή της κακοποίησης των παιδιών. Η απομόνωση που επιβλήθηκε συντέλεσε στην αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, με το ΕΛΙΖΑ και άλλους φορείς προστασίας του παιδιού να έχουν διπλό έργο: να παρέχουν υποστήριξη και ενημέρωση στους γονείς, αλλά και να διαχειρίζονται τις συνέπειες της κακοποίησης.
Τα παιδιά, ως αθώα όντα, συχνά εκφράζουν τον πόνο τους μέσω της τέχνης και της αλλαγής συμπεριφοράς. Η παρατήρηση των δασκάλων και η ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά είναι ουσιώδεις για την αναγνώριση τυχόν σημάτων κακοποίησης. Στον αγώνα κατά της κακοποίησης, η συνεργασία με ειδικούς, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς είναι αναγκαία προκειμένου να οικοδομηθεί ένα περιβάλλον ασφάλειας και εμπιστοσύνης για τα παιδιά.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι κομβικός στην πρόληψη της παιδικής κακοποίησης. Μέσα από το πρόγραμμα «Αναγνωρίζω – Προστατεύω», οι νηπιαγωγοί εκπαιδεύονται να εντοπίζουν τα σημάδια κακοποίησης και να ξέρουν πώς να αντιδρούν. Η έμφαση στην κατασκευή μιας καλής σχέσης με το παιδί είναι το «κλειδί» για την ελεύθερη έκφραση και την αποκάλυψη φαινομένων κακοποίησης.
Το πρόγραμμα ΕΛΙΖΑ επιτρέπει στα παιδιά να βρουν φωνή μέσα από την τέχνη και την αφήγηση, δίνοντάς τους την ευκαιρία να αποδεσμευτούν από τον πόνο που βίωσαν. Οι Mονάδες Φροντίδας για την Ασφάλεια των Παιδιών ενδυναμώνουν αυτή την προσπάθεια, προσφέροντας ένα φιλικό περιβάλλον όπου τα παιδιά μπορούν να εξετάζονται και να υποστηρίζονται από εξειδικευμένους επιστήμονες.