Συνταγματικότητα της Ίδρυσης Ιδιωτικών Πανεπιστημίων
Στην μείζονα Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, υπό την προεδρία του Μιχάλη Πικραμένου και με εισηγήτριες τις συμβούλους Επικρατείας Κωνσταντίνα Κονιδιτσιώτου-Κόλλια και Χριστίνα Μπολόφη, εξετάστηκαν τέσσερις αιτήσεις ακύρωσης. Οι αιτήσεις προέρχονται από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού ΑΕΙ (ΠΟΣΔΕΠ) και καθηγητές ΑΕΙ και Κολεγιών, οι οποίοι αντιτίθενται στην υπουργική απόφαση βάσει του νόμου 5094/2024, ο οποίος ρυθμίζει την εγκατάσταση και λειτουργία ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα.
Ο νόμος 5094/2024 αφορά την αδειοδότηση των παραρτημάτων αλλοδαπών Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων στην Ελλάδα, τα οποία λειτουργούν ως Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ). Αυτά τα ιδρύματα δεν αποφέρουν κέρδη στους μετόχους τους και οι φοιτητές καταβάλλουν δίδακτρα για την εκπαίδευσή τους.
Οι προσφεύγοντες ζητούν από το ΣτΕ να αναστείλει την ίδρυση και λειτουργία των ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, υποστηρίζοντας ότι αυτό παραβιάζει συνταγματικές διατάξεις, όπως αυτές που περιλαμβάνονται στο άρθρο 16 του Συντάγματος. Η συγκεκριμένη διάταξη προβλέπει ότι η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από δημόσια Πανεπιστήμια και διδακτικό προσωπικό που είναι δημόσιοι λειτουργοί.
Αναλυτικότερα, οι καθηγητές ΑΕΙ και η ΠΟΣΔΕΠ υπογραμμίζουν ότι οι ρυθμίσεις του ν. 5094/2024 παραβιάζουν την απαγόρευση σύστασης ανώτατων σχολών από ιδιώτες και την αρχή της δωρεάν εκπαίδευσης. Ιδιαίτερα, επισημαίνουν τον κίνδυνο υποβάθμισης της ποιότητας της ανώτατης εκπαίδευσης και της ακαδημαϊκής ελευθερίας.
Σύμφωνα με τους εκπροσώπους των Κολεγίων, ο ν. 5094/2024 στρεβλώνει την αγορά εκπαιδευτικών υπηρεσιών στην Ελλάδα, δημιουργώντας ένα καθεστώς δύο ταχυτήτων, όπου τα Κολέγια ενδέχεται να υποβαθμιστούν σε δεύτερης κατηγορίας παρόχους. Υπογραμμίζουν τη σημασία να διατηρηθούν ισχυρές οι εγγυήσεις που προσφέρει το άρθρο 16 του Συντάγματος για την ακαδημαϊκή ελευθερία και την ποιότητα της εκπαίδευσης.
Κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας, οι δικηγόροι παρουσίασαν το ζήτημα της ερμηνείας του άρθρου 16, ρωτώντας εάν θα έπρεπε να επιτραπεί η εγκατάσταση τρίτων Πανεπιστημίων στην Ελλάδα ή αν αυτό παραβιάζει τις συνταγματικές επιταγές.
Μάλιστα, τονίστηκε ότι η λειτουργία των ιδιωτικών Πανεπιστημίων μπορεί να επηρεάσει τη θέση των καθηγητών στα Κολέγια, ενδεχομένως ανοίγοντας δρόμους νέας σταδιοδρομίας. Αναφέρθηκε, επίσης, ότι η γενική αρχή του δικαιώματος στη δωρεάν παιδεία απειλείται από την εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης μέσω της λειτουργίας ιδιωτικών Πανεπιστημίων.
Από την άλλη πλευρά, οι υποστηρικτές των ιδιωτικών Πανεπιστημίων επισημαίνουν ότι το κρατικό μονοπώλιο έχει σταματήσει να ισχύει χάρη στις ρυθμίσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιτρέποντας την ανεμπόδιστη εγκατάσταση αλλοδαπών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Αυτό μπορεί να συμβάλει στην αποφυγή της μετανάστευσης Ελλήνων φοιτητών στο εξωτερικό για πανεπιστημιακή εκπαίδευση και στην ανάσχεση της διαρροής κεφαλαίων.
Η διαδικασία συνεχίζεται με το δικαστήριο να επιφυλάσσεται για την έκδοση των αποφάσεών του, με το θέμα της ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών Πανεπιστημίων να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της εκπαιδευτικής κοινότητας και της κοινωνίας γενικότερα.